Epidural analjezi (analjezi: ağrı hissinin ortadan kalkması) ilk kez 1942 de doğum ağrılarını hafifletmek için gebelerde kullanılmıştır. Deneyimli anestezi uzmalarının artması, yeni ilaçların devreye girmesiyle bu uygulama son yıllarda doğum ağrısından kurtulmak isteyen gönüllü hamilelere uygulanan yaygın bir yöntem haline gelmektedir.
EPİDURAL DOĞUMUN SAĞLADIĞI FAYDALAR NELERDİR?
Epidural analjezi doğumun tüm evrelerinde yeterli analjezi sağlar, annenin bilincini etkilemez. Böylece anne sosyal bir olay olan doğum sürecine katılıp doğuma tanıklık eder. Anne ile bebeğinin ilk karşılaşma anı kuşkusuz oldukça önemlidir. Hastaya söylenmesi gereken tek yan etki %1-7 oranında ortaya çıkma riski olan başağrısıdır. Bu özel başağrısı kendiliğinden geçebildiği gibi kan yaması diye bilinen bir teknikle çok kısa sürede ortadan kaldırılabilir. Ayrıca doğumun seyri süresinde herhangi bir zamanda sezaryan gerektiğinde doğum analjezisini kolaylıkla anesteziye dönüştürmek mümkündür.
HANGİ DURUMLARDA EPİDURAL DOĞUM TERCİH EDİLMELİDİR?
Annenin bilinçli olarak doğum sürecine katılıp tanıklık etmeyi tercih etmesi en önemli ön koşuldur. Yüksek riskli acil cerrahi müdahaleyi gerektiren durumlar ile epidural uygulamayı güçleştiren yada riskini artıran anestezi ile ilgili bir engel yok ise tüm doğum hastalarında epidural ile doğum tercih edilebilir.
EPİDURAL DOĞUMUN BEBEKLERE ETKİSİ NEDİR?
Bugünkü bilgilerimizle; bebek açısından, uygun teknikle yapılan genel anestezi ile epidural sezaryen arasında güvenlik açısından belirgin fark yoktur. Ancak epidural analjezi, normal doğum ağrısının giderilmesinde bebek açısından da tercih edilebilecek en güvenli ve konforlu yöntemdir.
EPİDURAL DOĞUMUN DÜNYADA TERCİH EDİLME DURUMU NEDİR?
Tüm dünyada normal doğum ağrısının giderilmesinde en güvenli ve konforlu yöntem epidural tekniktir.Bunun yanı sıra hiçbir tıbbi müdahale olmaksızın natürel doğum yapma eğilimi özellikle batıda yeni bir eğilim olarak ortaya çıkmıştır. Özellikle normal doğumlarda epidural dışında daha az tercih edilen ağrı kesme yöntemleri de tüm dünyada kullanılmaktadır (pudental blok, azot protoksit, intravenöz narkotikler vb). Ancak sezaryanla doğumlarda epidural teknik ona çok yakın olan spinal teknik bir kenara bırakılırsa bilinçli doğum yapmak için tek seçenektir. Tüm dünyada da epidural ile sezaryan genel anestezi ile yapılandan daha çok tercih edilmektedir.
EPİDURAL YÖNTEMLE GERÇEKLEŞTİRİLEN DOĞUMLARDA DOĞUM SONRASI İYİLEŞME SÜRECİ NASILDIR?
Bu süreci hastanın kendini nasıl hissettiği şeklinde sorarsak, tabi ki ağrısı olmayan kolaylıkla hareket edebilen bilinci yeterince açık olan hastanın iyileşme sürecinin daha hızlı olduğunu söylemek yanlış olmaz
EPİDURAL DOĞUM NASIL UYGULANIR?
Temel amaç en az yan etki ve sekelle etkin olarak ağrının giderilmesidir. Hedef ağrı taşıyan sinirlerin geçici blokajıdır. Tekniğin uygulanabilmesi için bir takım şartlar gereklidir.
- Gebelik süresinin problemsiz geçmiş olması
- Düzenli rahim kontraksiyonlarının varlığı, rahim ağzının 3-7 cm açılmış olması
- Baş gelişte tek bebek olması
- 38-42 haftalık gebelik
- Annenin gönüllü olması
Epidural aralık omurga kanalı içerisinde sinir liflerinin geçtiği yaklaşıl 0.5 cm lik bir boşluktur.
Uygulamaya gelince, girişimden önce anestezi uzmanı anneye işlemin nasıl yapılacağını ve olası yan tekileri anlatmalı ve annenin onayını almalıdır. Yan etkiler tekniğe bağlı veya verilen ilaca bağlı olabilir. İğnenin giriceği yer görülmeden el maharetiyle yapılan bir işlem olduğu için iğnenin istenmeyen bir yere yönlenmesi sonucu işlem sonrası 24- 48. saatte ortaya çıkan 1hafta kadar süren ve ayağa kalkmakla artan bir baş ağrısı %1-10 oranında görülebilir. Anne adaylarının sıklıkla sorduğu felç olma hadisesi ise son derece nadir (1/10.000) ve ancak bilgisiz ve deneyimsiz ellerde oluşabilecek bir komplikasyondur. Bunun yanında verilen ilaca bağlı olarak oluşan tansiyon düşmesi, bulantı, kaşıntı, sersemlik, idrar yapamama daha sık ama tedavi edilebilir yan etkilerdir.
Girişimden önce hastaya damar yolu açılarak serum takılır, tansiyonu ölçülür anne ve bebek kalp sesleri monitöre bağlanır.
İşlem anestezi uzmanının tercihine göre yan yatar yada oturur pozisyonda yapılabilir. Tüm işlem süresi yaklaşık 10 dakikadır. Önce annenin sırt bölgesi steril bir solusyonla silinir, uyguma yapılacak bölge açıkta kalacak şekilde örtülür. Bel kısmını mümkün olduğu kadar belirgin hale getiren pozisyon verilir. İki bel omuru arasına önce lokal anestezi yapılır sonra epidural iğne ile girişim yapılır ve iğnenin içinden 1mm çapında plastik bir katater yerleştirilerek iğne çıkarılır en son katater tesbit edilip pansuman yapılarak, bölge kapatılır. Kataterin ucundan ilk doz ilaç verilerek hastanın cevabı beklenir, bu süre 20-25 dakika kadardır. İlk olarak ayaklarda ısınma ve karıncalanma en sonunda yaklaşık göbek hizasına kadar yükselen uyuşukluk hissedilir. Amaç annenini kontraksiyonları hissetmesi fakat ağrı duymamasıdır. Doğum eylemi süresince ağrı hissedildiğinde ilaç katarer vasıtasıyla tekrarlanabilir. Doğum gerçekleştikten sonra katater çekilerek çıkarılır.